FOREX İŞLEMLERİ
‘Foreign Exchange’in (yabancı para takası) kısaltması olan FX ya da Forex, global çapta işlem yapma olanağını kaldıraçlı olarak sunabilen, farklı ülke para birimlerinin görece değerlerinin alınıp satıldığı tezgahüstü bir finans piyasasıdır.
Yüksek likiditeyi, kaldıraçlı alım satım imkanıyla düşük maliyetlere sunan Forex piyasası dünyanın en hacimli piyasası haline gelmiştir.Likit bir piyasa olma özelliği nedeniyle, bireysel yatırımcılardan merkez bankaları ve kurumsal yatırımcılara kadar geniş bir yatırımcı kitlesi bulunmaktadır.
Yüksek hacim ve likiditenin sonucu manipülasyonun son derece sınırlı olduğu Forex piyasası, bireysel yatırımcıların online erişim ile kolaylıkla ulaşabileceği bir piyasadır.
Forex piyasası, yatırımcılarına USD, EUR, GBP, AUD, CAD, CHF, JPY gibi majör para birimlerinin yanında Rus rublesi (RUB) gibi kolay ulaşılamayacak döviz çiftlerinde, değerli metallerde ve petrolde haftanın 5 günü 24 saat işlem yapma olanağı sağlamaktadır.
Türkiye’de Kaldıraçlı işlemler (Forex işlemler), Sermaye Piyasası Kurulu’nun 37-1 ve 39-1 sayılı tebliğlerinde düzenlenmiştir. Aracı kurumlar söz konusu tebliğler ve ilgili diğer mevzuatta yer alan düzenlemelere uymak zorundadırlar.
Parite: Bir para biriminin diğer bir para birimi karşısındaki değerini ifade etmektedir. Forex piyasalarında çok sayıda parite (döviz çifti) işlem görmektedir. Likiditesi en yüksek ve en aktif pariteler genellikle USD para birimiyle işlem gören EURUSD, GBPUSD, USDJPY, USDCHF, AUDUSD, USDCAD ve NZDCAD pariteleridir.
Örnek: EURUSD paritesinin fiyatı 1,2950 iken; 1 EUR = 1,2950 USD değerindedir.
Pip: Bir döviz çiftindeki mümkün olan en küçük değişime “pip” (Price Interest Point) denir. Paritelerin çoğunda 1 pip, fiyatın 1/10.000’i dir.
Örnek: EURUSD paritesinin piyasa fiyatı 1.3245’e eşit olduğunda, pip değeri 1.3245 piyasa fiyatının son basamağı olan 5’e eşittir.
Spread: Herhangi bir finansal enstrümanın alış ve satış fiyatları arasındaki farktır.
Örnek: EURUSD paritesinde alış fiyatı 1.3560, satış fiyatı 1.3563 iken, spread 3 pips’e eşittir.
1.3563[satış fiyatı] – 1.3560[alış fiyatı] = 0.0003
Baz Döviz & Karşıt Döviz: Bir paritede (döviz çiftinde) ilk para birimi “Baz Döviz” iken, ikinci para birimi “Karşıt Döviz” dir.
Örnek: USDJPY paritesinde baz döviz Dolar (USD), karşıt döviz ise Yen’dir (JPY). ABD Doları çoğunlukla baz döviz olarak işlem görmektedir.
Lot (Hacim): Forex piyasalarında işlem birimi olarak “Lot” kullanılır. 1 lotun büyüklüğü birçok parite için 100.000 birim iken, “Mini Lot” 0,1 lot büyüklüğündedir ve 10.000 birimi ifade eder.
Uzun & Kısa Pozisyon: Döviz kurlarında ilk kur “Baz Döviz”, ikinci kur ise “Karşıt Döviz” olarak adlandırılmaktadır. Bir döviz çiftinin, baz kurun karşıt kur karşısında değer kazanacağı düşünülerek alınmasına “Uzun Pozisyon”, karşıt para biriminin değer kazanacağını düşünülerek baz kurun satılmasına ise “Kısa Pozisyon” denir.
Kaldıraç: Sahip olunan teminatın üzerinde büyüklükte ve hacimli pozisyon alınmasını sağlayan orandır. Aşağıdaki örnekte 1:100 kaldıraç oranı sayesinde 1320 USD teminat ile 132,000 USD’lik pozisyon alınabilmiştir. Yasal mevzuat, kullanılabilir en yüksek kaldıraç oranını 1:100 olarak belirlemiştir.
Örnek: Piyasa fiyatı 1.3200 olduğu anda EURUSD paritesinde 1:100 kaldıraç ile 1 lot alım/satım işlemi yapıldığında; 1.3200 [EUR/USD piyasa fiyatı] x 100.000 [1 lot] / 100 [kaldıraç oranı] = 1320 USD teminat gerekmektedir.
1 lot = 100.000 Euro değerindedir.
Marjin(Teminat): Herhangi bir forex işlemi yapmak için hesabınızda bulunması gereken minumum bakiyedir. Minimum teminat miktarı, işlem yapılacak ürünün kaldıraç oranına, cinsine ve miktarına göre değişmektedir.
Swap (Rollover): Forex işlemlerinde gün sonunda kapatılmayıp ertesi güne taşınan pozisyonlara para birimleri arasındaki faiz farklarının yansıtıldığı taşıma maliyetidir. Her para birimi bir faiz oranına sahiptir ve forex işlemleri döviz çiftlerine dayandığı için; her işlem iki farklı para birimini ve dolayısıyla da iki farklı faiz oranını içermektedir. Alınan dövizin faiz oranı satılan dövizin faiz oranından yüksek ise pozitif swap kazanılır. Tersi durumda ise, swap maliyeti hesaba negatif değer olarak yansıtılır.
Örnek: EURUSD paritesinde uzun (alış) pozisyon alındığında, EUR alınıp, USD satılmaktadır. EUR faiz oranı 4%, USD faiz oranı 2.25% iken, daha yüksek faizli döviz alındığından, pozitif swap kazanılmaktadır.
EMİR TÜRLERİ
Forex piyasası, farklı emir türlerinin kullanımına olanak sunmaktadır. Değişik emir türlerinin aktif kullanımı ise piyasada işlem yapmayı kolaylaştırmaktadır.
Kaldıraçlı Alım-Satım İşlemlerinde Kullanabilen Emir Türleri
- Piyasa Emri (Market Order): İşlemin yapıldığı anda piyasadaki aktif fiyat üzerinden alım veya satım yönünde verilen emir türüdür.
- Buy Stop: Piyasa belirli fiyata yükseldikten sonra, bir miktar daha yükseliş öngörüldüğünde kullanılan emir türüdür.
- Sell Stop: Piyasa belirli bir fiyata düştükten sonra, bir miktar daha düşüş öngörüldüğünde kullanılan emir türüdür.
- Kârı Al (Take Profit): Açık bulunan pozisyonları önceden belirlenmiş bir fiyattan kapatarak kâr elde etmek amacıyla verilen emir türüdür.
- Buy Limit: Piyasa fiyatından daha düşük bir fiyattan işlem yapmak için verilen emir türüdür.
- Sell Limit: Piyasa fiyatından daha yüksek bir fiyattan işlem yapmak için verilen emir türüdür.
- Zararı Durdur (Stop Loss): Açık pozisyonların önceden belirlen zarar seviyesine ulaştığında kapatılması amacı ile belirlenen bir fiyattan verilen emir türüdür.
